Wie dementie heeft, kampt onder andere met verminderde vermogens om met andere mensen te communiceren. Maar de behoefte om met anderen in contact te treden hoeft daarom niet minder te zijn! Contact hebben met mensen is immers een belangrijke levensbehoefte; dat verandert niet als je dementeert. Communiceren met anderen is een bevestiging van je bestaan. Voor wie lijdt aan dementie is het hebben van echt contact met anderen daarom enorm belangrijk. De realiteit is namelijk dat het aantal contacten met de buitenwereld doorgaans in rap tempo afneemt, naarmate de dementie zich sterker manifesteert. En dat leidt tot vereenzaming en een snellere achteruitgang.
Voor wie in contact treedt met mensen die dementeren, is het van belang om te beseffen dat dit wat extra aandacht en inzet vergt. Daar hoort enige voorbereiding bij en het aanpassen van je houding en je gedrag. Hieronder een aantal tips die helpen de communicatie met dementerenden te verbeteren.
1. Verdiep je in iemands levensloop
Meer weten over wie degene is (geweest), geeft je vaak dankbare aanknopingspunten in een gesprek. Hobbies, het beroep dat iemand jarenlang heeft uitgeoefend, dierbare voorwerpen en voorkeuren voor muziek en eten zijn goede ingangen.
2. Zorg dat je zelf in een goede stemming bent
Hoewel het korte termijngeheugen en het taalvermogen van mensen met dementie verminderd kunnen zijn, is het vermogen om stemming aan te voelen over het algemeen nog prima intact. Een goede stemming werkt opbeurend en stimuleert het maken van contact aanzienlijk.
3. Wees je ervan bewust en accepteer dat de ander vergeten kan zijn wie je bent
Bij dementie is vaak sprake van ernstige geheugenstoornissen. Hou hier rekening mee. Het vergeten van en naam betekent niet dat degene je niet aardig vindt. Stel liever geen vragen als: ‘Weet u nog wie ik ben?’ Dan breng je iemand ook niet in verlegenheid.
4. Maak contact met aandacht
Zorg ervoor dat je op dezelfde ooghoogte bent en maak vriendelijk oogcontact, noem de persoon bij de naam en zeg duidelijk wie je bent. Bijvoorbeeld: ‘Hallo, ik ben Lia, de buurvrouw’. Pak eventueel iemands hand als hij of zij dat prettig vindt. Praat liever wat zachter, tenzij degene slechthorend is.
5. Praat langzaam en op vriendelijke toon
Dementie heeft ook tot gevolg dat het vermogen om informatie op te nemen en te verwerken is aangetast. Praat daarom langzamer dan je misschien gewend bent. Door rust in je tempo geef je de ander ruimte.
6. Hou het simpel
Doe één ding tegelijk, dat houdt het overzichtelijk. Praat over één onderwerp en stel één vraag tegelijk. Probeer storende achtergrondgeluiden te vermijden.
7. Let op de reacties en bevestig gevoelens
Neem waar hoe iemand reageert en ga daar ook op in. Dat kun je doen door de gevoelens -zoals blijdschap, maar ook verdriet of boosheid en angst- die je bij iemand ziet of hoort te benoemen. Ontken of negeer emoties niet, maar bevestig ze en leef mee.
8. Denk ook eens aan andere vormen van communicatie
Zingen en dansen kunnen ook heel prettige manieren zijn om te communiceren. Een lied of een dans van vroeger kunnen veel losmaken en een bron van grote blijdschap zijn.
9. Deel complimentjes uit
Complimentjes zijn bevestigingen, blijken van waardering. Geef iemand met dementie veel complimenten. Corrigeer zo min mogelijk en bestraf niet. En: bedank als iemand je ergens bij geholpen heeft.